Παιδική παχυσαρκία

από τη Dr Φιλίτσα Σουγιουλτζόγλου, ιατρό Παθολόγο-Διαβητολόγο

Είναι γνωστό ότι τα ποσοστά της παχυσαρκίας γενικά στην Ελλάδα είναι πολύ υψηλά. Τουλάχιστον το 40% των Ελλήνων είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Από μελέτες προκύπτει ότι η συχνότητα και της παιδικής παχυσαρκίας στη χώρα μας είναι επίσης υψηλή. Δυστυχώς 3 στα 10 παιδιά στην Ελλάδα είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Τα ποσοστά βελτιώνονται λίγο στην εφηβεία. Πολλές φορές όμως τα κιλά επιστρέφουν στην 3η δεκαετία της ζωής.

Πώς ορίζουμε την παιδική παχυσαρκία;

Στους ενήλικες, για να ορίσουμε την παχυσαρκία, χρησιμοποιούμε κάποιους δείκτες όπως ο ΒΜΙ (Body mass index, δείκτης μάζας σώματος) ο οποίος είναι το πηλίκο του βάρους δια του ύψους στο τετράγωνο. Ένας ενήλικας με ΒΜΙ μέχρι 25 θεωρείται φυσιολογικού βάρους, 25-30 υπέρβαρος και πάνω από 30 παχύσαρκος

Τα παιδιά που έχουν ΒΜΙ στο ίδιο επίπεδο ή υψηλότερο από το 95% των συνομηλίκων τους θεωρούνται παχύσαρκα Συνήθως για τα παιδιά βασιζόμαστε σε χρήση πινάκων που χρησιμοποιεί ο παιδίατρος που εξετάζει το παιδί.

Αιτίες της παιδικής παχυσαρκίας

H κύρια αιτία της παιδικής παχυσαρκίας είναι ο συνδυασμός της υπερβολικής κατανάλωσης τροφής και της μειωμένης κίνησης.

Η αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας, όπως και η παχυσαρκία των ενηλίκων, οφείλεται στην τεράστια αλλαγή του τρόπου ζωής σύμφωνα με το «Δυτικό» πρότυπο. Το fast food, τα γλυκά και τα αναψυκτικά είναι συνηθισμένοι ένοχοι.

Κάποιο ρόλο σίγουρα παίζει και η κληρονομικότητα. Αν ο ένας γονέας είναι παχύσαρκος το παιδί έχει 50% πιθανότητες να γίνει παχύσαρκο, αν είναι και οι δύο 80%. Τα παιδιά των παχύσαρκων γονέων έχουν μεγάλες πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκοι ενήλικές γιατί εκτός του γενετικού παράγοντα μοιράζονται και τις ίδιες διαιτητικές συνήθειες και το ίδιο τρόπο ζωής με τους γονείς τους.

Είναι ενδιαφέρουσα μια Ελληνική μελέτη για το ρόλο της γιαγιάς . 5πλάσιο ποσοστό παχύσαρκων παιδιών σε σχέση με τα μη παχύσαρκα έτρωγαν τη μαγειρική της γιαγιάς. Συνήθως οι παππούδες και οι γιαγιάδες καλοπιάνουν τα εγγόνια με νόστιμα πιάτα και γλυκά. Από την άλλη οι νέες μητέρες παραπονιούνται ότι δεν μπορούν να πείσουν τις μητέρες τους να μην παραταΐζουν τα παιδιά τους.

Οι γονείς εργάζονται αρκετές ώρες. H οικογένεια δεν κάθεται στο τραπέζι και η μητέρα δεν ελέγχει τι τρώνε τα παιδιά. Οι γονείς δεν προλαβαίνουν να ετοιμάσουν  πρωινό  ή κολατσιό στα παιδιά τους και προτιμούν την εύκολη λύση του χαρτζηλικιού.

Η μειωμένη σωματική δραστηριότητα αποτελεί βασική αιτία της παιδικής παχυσαρκίας. Τα παιδιά που δεν ενθαρρύνονται να είναι ενεργά μπορεί να είναι λιγότερο πιθανό να κάψουν επιπλέον θερμίδες μέσω αθλητισμού, χρόνου στην παιδική χαρά ή άλλων μορφών σωματικής δραστηριότητας. Το παιχνίδι σε αυλές και πλατείες έχει πλέον αντικατασταθεί από τα παιχνίδια στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Επίσης η τηλεθέαση έχει αυξηθεί δραματικά τα τελευταία 20 χρόνια. Στις μεγαλύτερες τάξεις … προηγείται το φροντιστήριο.

Τα παιδιά στην Ελλάδα δεν είναι ενημερωμένα σε θέματα διατροφής (κάτι που καθιστά απαραίτητη την εφαρμογή των προγραμμάτων ενημέρωσης στα σχολεία.)

Τι κάνουμε λοιπόν στην Ελλάδα, την πατρίδα της μεσογειακής διατροφής;

Μόνο το 5-9 % των παιδιών ακολουθεί τη μεσογειακή διατροφή σύμφωνα με τη  Greco study. Επίσης  παρατηρήθηκε αυξημένη κατανάλωση κρέατος και γλυκών. Μόνο το 50% των παιδιών καταναλώνει συστηματικά φρούτα και λαχανικά

Μπορεί ένα παιδί να φάει το μεσημέρι σπανακόρυζο και το βράδυ γύρο ή πίτσα γιατί δεν χόρτασε. Αν δεν φάει το σπιτικό φαγητό το παιδί, συμπληρώνουμε με πατάτες τηγανητές ή έτοιμο φαγητό

Τα παιδιά τρώνε “fast food” σε ποσοστό 40-60% τουλάχιστον 1 φορά την εβδομάδα. Πολλοί μπορεί να πούνε πως δεν είναι μεγάλη συχνότητα . Αλλά αν αναλογιστούμε το είδος της τροφής που προσφέρεται  σε αυτούς τους χώρους, τις πολλές θερμίδες,  την περιεκτικότητα σε λίπος και τρανς λιπαρά, αλάτι και ζάχαρη θα καταλάβουμε και το γιατί παχαίνουν τα παιδιά. Τα παιδιά προτιμούν το φαγητά από έξω από το σπιτικό γιατί έχει πιο έντονη και ευχάριστη γεύση. Κατά κάποιο τρόπο εθίζονται σε αυτές τις γεύσεις. Καταλήγουν να  καταναλώνουν όλο και λιγότερο σαλάτες, λαχανικά και όσπρια που έχουν πιο ουδέτερες γεύσεις

Πόσες θερμίδες χρειάζονται τα παιδιά;

Οι θερμιδικές ανάγκες των παιδιών ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία

Οι θερμιδικές ανάγκες για τα κορίτσια του δημοτικού είναι περίπου στις 1400-1600 θερμίδες και για τα αγόρια στις 1600-1800 ανάλογα και με τη φυσική τους δραστηριότητα. Παρόλο που είναι μεγάλες, δεν φτάνουν αυτές των ενηλίκων. Χρειάζεται λοιπόν να προσαρμόζουμε τις μερίδες στις ανάγκες των παιδιών . Δεν μπορεί να φάει την ίδια μερίδα ένα κορίτσι 8 ετών και ο μπαμπάς της.

Κίνδυνοι για την υγεία που σχετίζονται με την παιδική παχυσαρκία

Ας ξεχάσουμε την αντίληψη ότι «η κοιλίτσα θα γίνει ύψος». Η παχυσαρκία οδηγεί σε πρώιμη έναρξη εφηβείας. Το παχύσαρκο παιδί ψηλώνει νωρίτερα από τα συνομήλικά του παιδιά, αλλά τελικά δεν γίνεται ψηλότερο.

Τα παιδιά που είναι παχύσαρκα έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων υγείας από τα συνομήλικα τους που διατηρούν υγιές βάρος. Ο διαβήτης, οι καρδιακές παθήσεις και το άσθμα είναι από τους πιο σοβαρούς κινδύνους.

Επίσης μπορεί να υπάρχουν προβλήματα στις αρθρώσεις, χαμηλή βιταμίνη D, υψηλή χοληστερόλη και υπέρταση. Η υψηλή χοληστερόλη και η υψηλή αρτηριακή πίεση αυξάνουν τον κίνδυνο μελλοντικών καρδιακών παθήσεων.

Ένα παιδί με παραπάνω κιλά θα αποφύγει την άσκηση είτε γιατί κουράζεται είτε γιατί δεν εντάσσεται εύκολα στην ομάδα. Η έλλειψη αυτοεκτίμησης και η τάση απομόνωσης το οδηγεί σε περαιτέρω απομόνωση και κλείσιμο στο σπίτι.

Αυτές οι αρνητικές επιπτώσεις της στην ψυχολογία του παιδιού  είναι και οι σοβαρότερες συνέπειες της παχυσαρκίας.

Χρειάζεται αντιμετώπιση;

Όπως συμβαίνει στα περισσότερα νοσήματα, έτσι και στην παιδική παχυσαρκία η πρόληψη αποτελεί την καλύτερη θεραπεία.

Οι γονείς καλό είναι να συμβουλεύονται τον παιδίατρό τους. Οι παιδίατροι καταγράφουν το ύψος και το βάρος των παιδιών ώστε να αναγνωρίζεται έγκαιρα το πρόβλημα. Όσο νωρίτερα αναγνωρίσουμε το πρόβλημα, τόσο πιο μόνιμα θα είναι τα αποτελέσματα.

Η αντιμετώπιση πρέπει να είναι εξατομικευμένη με ενεργή συμμετοχή του παιδιού, των γονέων και ίσως και της γιαγιάς, αν συμμετέχει στην παρασκευή των γευμάτων. Προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μια υγιή σχέση του παιδιού με το φαγητό χωρίς αυστηρές απαγορεύσεις αλλά με πολλή συζήτηση και ενημέρωση.

Και αν θέλουμε να μαγειρεύουμε υγιεινές και νόστιμες συνταγές μπορούμε να βρούμε πολλές στο www.icooktoheal.com.

.

Πηγές

https://www.elde.gr/pagkosmia-prwtia-ellada-kentriki-paidiki-paxysarkia/

https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT02102763