13 Ιανουαρίου, 2022

Υπέρβαρος ή παχύσαρκος;

‘Τι πρέπει να ξέρω. Ιανουάριος 2022

Υπέρβαρος ή παχύσαρκος;

Σταύρος Γαβριηλίδης, Ομότιμος Καθηγητής    Α.Π.Θ.

 

Εισαγωγή

Όταν  μας ρωτούν για το σωματικό μας βάρος  οι περισσότεροι, συνήθως με απολογητικό ύφος απαντούμε. Είμαι λίγο υπέρβαρος ή άλλοι είμαι λίγο παχύσαρκος.  Λίγοι θα απαντήσουν ότι το βάρος τους είναι κανονικό και πολύ λίγοι ότι είναι μικρότερο από το κανονικό,

Αυτή είναι μια αδρή εκτίμηση του εαυτού μας και των άλλων

Τι είμαστε λοιπόν;  Υπέρβαροι ή παχύσαρκοι;.                                                                 Και στις δύο καταστάσεις το σωματικό μας βάρος είναι αυξημένο.

Που είναι η διαφορά;

Στον υπέρβαρο ή αύξηση του σωματικού του βάρους δυνατόν να οφείλετε στην αύξηση ενός ή όλων των κυρίων συστατικών του σώματος. Οστά, μύες, λίπος, νερό. Ενώ στον παχύσαρκο η αύξηση του σωματικού βάρους οφείλετε αποκλειστικά στην αύξηση του λίπους του σώματος.

‘Έτσι  ο υπέρβαρος δεν είναι υποχρεωτικά και παχύσαρκος . Το επιπλέον βάρος του δυνατόν να οφείλεται σε αύξηση της μάζας των οστών ή των μυών.

Ο καθένας μας χρειάζεται μια ποσότητα σωματικού λίπους για να καλύψουμε τις ενεργειακές μας ανάγκες, για θερμομόνωση του κ.α. Αλλά η μεγάλη συσσώρευση γίνεται επικίνδυνη και οδηγεί σε σοβαρά προβλήματα υγείας

Στην καθημερινή πράξη ο διαχωρισμός των υπέρβαρων ατόμων από τους παχύσαρκους   γίνεται κυρίως με τον προσδιορισμό  του  Δείκτη Μάζας Σώματος ΙΔΜΣ). Τον υπολογίζουμε διαιρώντας το βάρος σώματος (σε κιλά) με το τετράγωνο το ύψους (σε μέτρα).  Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός που προκύπτει, τόσο  μεγαλύτερο το ποσόν του λίπους του σώματος μας.

Με βάση τον ΔΜΣ  διακρίνουμε, τους ενήλικες άνω των 20 ετών,  σε διάφορες  κατηγορίες  παχύσαρκων ατόμων, ίδιες  για τους άνδρες και τις γυναίκες

Κατηγορία                                          ΔΜΣ

  • Κάτω του κανονικού βάρους:                      μικρότερος του 18.5 (λιπόσαρκοι)
  • Κανονικού  βάρους:                          18.5 –  24.9
  • Υπέρβαροι:                                          25 –  29.9
  • Παχύσαρκοι:                                                   30  ή περισσότερο

Οι παχύσαρκοι διαχωρίζονται περαιτέρω στις παρακάτω υποκατηγορίες

Υποκατηγορία:                 ΔΜΣ

  • Κλαση 1                      30 έως < 35
  • Κλάση 2:                     35 έως < 40
  • Κλάση 3:                     40 ή μεγαλύτερος. (“βαριά” παχυσαρκία)

Στην πράξη ο ΔΜΣ, για τους άνω των 20 ετών, υπολογίζεται είτε με  αυτόματο πρόγραμμα ηλεκτρονικού υπολογοστή

tawg&gclid=EAIaIQobChMI3t_pk6if9QIV5o5oCR0DnAd1EAAYASAAEgIbKvD_BwE

είτε από πίνακες

https://www.nhlbi.nih.gov/health/educational/lose_wt/BMI/bmi_tbl.pdf

Για τα παιδιά και τους εφήβους οι τιμές του ΔΜΣ είναι διαφορετικοί.

https://www.cdc.gov/healthyweight/bmi/calculator.html

Πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα;

 

Στη μελέτη NCD Risk Factor Collaboration, το 2016 βρέθηκε ότι

  • σχεδόν 2 δισεκατομμύρια ενήλικες (39% του παγκοσμίου πληθυσμού) να είναι υπέρβαροι, ((ΔΜΣ ≥25 kg m−2)) και
  • 671 εκατομμύρια (12% του παγκοσμίου πληθυσμού) είναι  παχύσαρκοι  (ΔΜΣ ≥30 kg m−2).

Αν συνεχισθεί η τρέχουσα αυξητική τάση υπολογίζεται ‘ότι το 2025

  • ο αριθμός των παχύσαρκων θα αυξηθεί στο 1 δισεκατομμύριο (σχεδόν το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού

Περισσότερο ανησυχητική είναι η

  • αύξηση της παχυσαρκίας παγκοσμίως , σε 40 χρόνια (1975-2016) στα παιδιά και τους εφήβους από 1% σε 7%

Σύμφωνα με τα δεδομένα της μελέτης  NHANES (2017-2018)

  • 1 στα 6 παιδιά και έφηβοι ηλικίας  2 – 19 ετών  (16.1%) είναι υπέρβαρα
  •  1 στα 5 παιδιά και έφηβοι ηλικίας 2 – 19 (19.3%) είναι παχύσαρκα
  •  1 in 16 παιδιά και έφηβοι ηλικίας  2 -19 (6.1%) έχουν σοβαρή παχυσαρκία

Ο ΔΜΣ συχνά χρησιμοποιείτε για να καθορίσει ομάδες υψηλού κινδύνου για ορισμένες παθήσεις όπως καρδιοπάθειες, σακχαρώδης διαβήτης  και ο καρκίνο;.

Στην εποχή μας η παχυσαρκία αποτελεί ένα κοινό, σοβαρό, υψηλού κόστους πρόβλημα.  Στις ΗΠΑ το υπολογιζόμενο ετήσιο κόστος φροντίδας τω παχύσαρκων ατόμων υπολογίζονταν σε 147 δις δολάρια

Το πρόβλημα της παχυσαρκίας στην Ελλάδα ( 2016/10/21 › eurostat-greece)

  • Παγκοσμίως η συχνότητα της παχυσαρκίας έχει τριπλασιαστεί τα τελευταία σαράντα χρόνια, επιβαρύνοντας σημαντικά την υγεία μας
  • Στην Ευρωπαϊκή Ένωση ένας στους έξη κατοίκους, άνω των 18 ετών, είναι παχύσαρκος

Η Ελλάδα με ποσοστό 17.3 % του πληθυσμού να  είναι παχύσαρκοι (άνδρες   18.3%. γυναίκες 16.4%) βρίσκεται στην 11η θέση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών.  Πάνω  από τον μέσο όρο των χωρών της ΕΕ.  Πολύ υψηλότερα από  την Ρουμανία, που βρίσκεται στη χαμηλότερη θέση (9.4%) και την Ιταλία (10.7%).

Η παχυσαρκία αποτελεί ένα σύνθετο ιατρικό πρόβλημα, ως αποτέλεσμα της επίδρασης ποικίλων  αιτίων και ατομικών και γενετικών παραγόντων π.χ.τρόποι συμπεριφοράς, η άσκηση ή η έλλειψή της, ο τρόπος και το είδος διατροφής, λήψη ορισμένων φαρμάκων, το μορφωτικό επίπεδο του ατόμου κ.α.. Τα στοιχεία της EUROSTAT δείχνουν, ότι υπάρχουν διαφορές στο βάρος των κατοίκων ανάλογα με το μορφωτικό τους επίπεδο.

  • Στην Ελλάδα τα άτομα χαμηλού μορφωτικού επιπέδου ήταν παχύτερα σε μεγαλύτερο ποσοστό (22.3 %) από αυτά με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο (13.4%)

Παίζουν ρόλο τα γονίδια στην παχυσαρκία;

Επειδή τα γονίδια στον άνθρωπο αλλάζουν  με πολύ βραδύ ρυθμό δεν μπορούν  να θεωρηθούν υπεύθυνα για την “επιδημία” παχυσαρκίας που παρατηρούμε στις μέρες μας. Όμως, αν παρατηρήσουμε πως αντιδρά ο ανθρώπινος οργανισμός  σε ένα περιβάλλον που ευνοεί την φυσική αδράνεια και την πρόσληψη  αυξημένων θερμίδων, τότε μπορούμε να υποθέσουμε ότι πρέπει να παίζουν έναν ρόλο στην εμφάνιση της παχυσαρκίας

Πως μπορεί να γίνει αυτό; 

Οι γονιδιακές  αλλαγές στον άνθρωπο δίνουν οδηγίες στο ανθρώπινο σώμα για προσαρμογές  στο περιβάλλον. Έτσι, μεταλλάξεις  σε ορισμένα γονίδια δυνατόν να συμμετέχουν στην παχυσαρκία π.χ. αυξάνοντας  την πείνα και την πρόσληψη θερμίδων.

Πολύ σπάνια, σε περιπτώσεις οικογενούς παχυσαρκίας παρατηρούνται μεταλλάξεις ενός συγκεκριμένου γονιδίου. Οι περισσότερες περιπτώσεις παχυσαρκίας  οφείλονται σε αλληλοεπιδράσεις περισσότερων γονιδίων.

Συμπέρασμα

 Ο υπέρβαρος διαφέρει από τον παχύσαρκο μόνο στο ποσοστό του σωματικού λίπους. Φαίνεται ότι περιβαλλοντολογικοί και γενετικοί παράγοντες όπως κα η συμπεριφορά των ατόμων,  παίζουν  ρόλο στην αύξηση αυτή και είναι παρόμοιοι  τόσο στα υπέρβαρα όσο και στα παχύσαρκα άτομα

Εγγραφείτε στο newsletter μας

Για να λαμβάνεται πρώτοι τα άρθρα και τα νέα μας

Thank you for your message. It has been sent.
There was an error trying to send your message. Please try again later.